In 2013 was het nog zo eenvoudig: Nederland wil misschien de Walrusklasse onderzeeboten vervangen. Inmiddels is er zoveel gebeurd, zoveel veranderd en weer terug veranderd, en is ook op Marineschepen.nl een berg aan artikelen ontstaan. Het project is voor buitenstaanders lastig te volgen en als je er dankzij recente media-aandacht voor het eerst van hoort, is het ook niet altijd even overzichtelijk. Daarom tien vragen en antwoorden. Dan weet je precies… wat ook insiders niet weten.
1. Waar gaat dit over?
Die vraag komt vaker voorbij, maar dan met ‘gaat’ die uit vier a’s bestaat. Nederland heeft vier onderzeeboten, van de Walrusklasse. Ontworpen door de Koninklijke Marine en de industrie, gebouwd door de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM). Dat gebeurde allemaal in de jaren ’80: de oudste boot stamt uit 1989, de jongste uit 1994.
In 2013 werd voor het eerst gesproken over vervanging van de vier onderzeeboten, want de boten zijn echt oud aan het worden. Een kleine zes jaar later is er een keiharde competitie aan de gang. Er zijn vier internationale scheepsbouwers in de race, wie gaat afvallen wordt de komende weken bekend gemaakt. In 2027 moet de eerste boot klaar zijn. Maar of dat nog gaat lukken is de vraag.
2. Waarom hebben we onderzeeboten nodig?
Onderzeeboten zijn ontzettend moeilijk op te sporen en hebben het zwaarste wapen van de Nederlandse krijgsmacht. Best een goede combi. Daarnaast kunnen ze ongezien speciale eenheden aan land zetten (voor spionage, sabotage, aanvallen, etc.) en ze kunnen zelf inlichtingen verzamelen over andere landen of hun marineschepen. Andere eenheden bij Defensie kunnen sommige taken ook volbrengen, maar niet allemaal (bijna) tegelijk, zo lang en zonder dat iemand het ziet. Ook stealth vliegtuigen worden gezien en niet alles is mogelijk met cyberaanvallen.
Daarnaast kunnen Nederlandse onderzeeboten, mede dankzij het vroegere Nederlands-Indië en de gebiedsdelen in het Caribisch gebied, ver van huis hun opdrachten uitvoeren. Andere landen blijven vaak voor hun eigen kust met hun onderzeeboten en hebben dus kleinere boten. In de Koude Oorlog waren het Nederlandse onderzeeboten die op enkele meters afstand Sovjetschepen bespioneerden in de Middellandse Zee en de Noorse Zee.
3. Waarom bouwt Nederland niet zelf een onderzeeboot?
Het ontwerpen van een onderzeeboot is erg moeilijk. Een onderzeeboot is complexer dan een vliegtuig. Honderdduizenden onderdelen moeten op precies de juiste plaats in een krappe ruimte komen, gekoppeld worden en samen één systeem vormen. En dat binnen een stalen buis die honderden meters diep kan. Die bemande robot moet dan ook nog 30 jaar mee kunnen en binnen budget en tijd worden opgeleverd.
Sinds 1906 bouwt Nederland de onderzeeboten zelf, al waren de eerste paar ontwerpen afkomstig uit de VS.
Dit is nu voor Nederland de allereerste keer dat er nieuwe boten worden besteld die deels in het buitenland worden gebouwd. Onderzeeboten werden eerst door De Schelde (nu Damen) in Vlissingen gebouwd en de huidige boten door de RDM. Maar de RDM is al jaren failliet, in de jaren ’90 werd besloten om twee oude boten niet te vervangen en de export van een zelf ontworpen type lukte niet. Dat betekent niet dat er helemaal geen kennis meer is. Bedrijven die zich hebben verzameld binnen het Dutch Underwater Knowledge Center (DUKC) hebben zelfs nog recente ervaring met het moderniseren of ontwerpen van onderzeeboten. Maar die kennis en ervaring is te dun om een heel project op te nemen.
Lees verder op Marineschepen.nl