Europese landen spenderen meer aan defensie maar op eigen kracht vertrouwen kunnen ze nog lang niet. „Zodra Poetin de vredespijp rookt met de Amerikanen, zal de neiging zijn weer minder uit te geven.”
Kan Europa zichzelf verdedigen? De kale cijfers, zoals onderin dit artikel grafisch weergegeven, schetsen een geruststellend beeld. Aan materieel (gevechtsvliegtuigen, pantservoertuigen en onderzeeërs) doet Europa nauwelijks onder voor China en Rusland. Ook heeft Europa flink wat manschappen en overtreft het gezamenlijke budget van Europa dat van Rusland en China met gemak. Kernwapens heeft Europa – vooral naast Rusland – dan weer nauwelijks.
Alleen vertellen deze cijfers niet het hele verhaal. Wat Europa kan, hangt niet alleen af van wat Europa heeft. Het gaat vooral om hoe de verschillende Europese landen met elkaar samenwerken. „Europa is een lappendeken van nationale legers, zo’n dertig in totaal”, zegt Dick Zandee van Instituut Clingendael. „Het is een versnippering van geld en van inspanning. Europa probeert daar wel meer verband in te brengen, maar dat gaat langzaam en moeizaam.”
Verschillende verbanden
Dat laten alleen al de verschillende verbanden waarbinnen Europese landen actief zijn zien: de NAVO, met een nadruk op collectieve veiligheid, waar onder andere Zweden geen lid van is. Het EU-initiatief ‘pesco’, permanente gestructureerde samenwerking op defensie- en veiligheidsgebied, dat inzet op crisismanagement en waar bijvoorbeeld Denemarken niet aan deelneemt. Maar ook ad-hoc verbanden, zoals de internationale coalitie tegen IS, waar vanuit Europa onder meer Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Nederland bij zijn aangesloten.
En juist dat knelt, zegt brigadier generaal Jo Coelmont, van het Brusselse Egmont-instituut voor internationale betrekkingen. „Dat ieder Europees land zijn eigen keuzes kan maken is van waarde. Maar het ontbreekt aan een gezamenlijk overleg, aan een gezamenlijke strategie en een gezamenlijk plan”, aldus Coelmont. „Als ik het aantal uniformen tel, is dat indrukwekkend. Maar als geheel bestaat een Europese defensie vooralsnog niet.”
NAVO op Rusland gericht
Ook Zandee ziet dat. „De NAVO richt zich vooral op de dreiging uit Rusland. Maar Frankrijk, en ook andere zuidelijke landen kijken juist naar de dreiging van migratiestromen uit Afrika. En de EU is met alles bezig, maar dat zijn voorlopig alleen woorden.”
Lees verder op Nrc.nl