Zo’n honderd jaar geleden wilde Groot-Britannië de onderzeeboot verbieden, omdat het een laf wapen zou zijn in een oorlog. Want met zo’n onderzeeboot kon je veel grotere schepen tot zinken brengen, terwijl de onderzeeboot zich niet liet zien. Stealth (in combinatie met de torpedo) is nog altijd de kracht van een onderzeeboot, al is er sindsdien veel veranderd. Er is een voortdurende strijd gaande om enerzijds een onderzeeboot zo goed mogelijk te kunnen verstoppen en anderzijds om onderzeeboten zo goed mogelijk te detecteren. Nederland zal over een jaar of tien over nieuwe onderzeeboten beschikken. Hoe denken de aanbieders eigenlijk over deze cruciale eigenschappen van onderzeeboten?
Signaturen
Aan de hand van de signatuur kunnen schepen en onderzeeboten worden waargenomen of zelfs geïdentificeerd. Onderzeeboten worden geholpen door de eigenschappen van het water. Geluid gaat veel sneller door het water dan door lucht. Daardoor kunnen onderzeeboten, die zelf stil zijn, anderen goed horen. Bovendien kan geluid onder water afbuigen, weerkaatsen of geabsorbeerd worden waardoor je een contact op grote afstand soms wel hoort, maar dichtbij niet. Zelf kunnen ze nauwelijks gezien worden, onder water is het zicht immers beperkt. Er is echter nog veel meer. Onderzeeboten kunnen gedetecteerd worden op verschillende manieren. Een mooie bron van informatie is het boekje Zien en gezien worden van het Maritiem Doctrine en Tactieken Centrum, geschreven door Ir. J. Bas Kreijger. Dit zijn een paar belangrijke onderwatersignaturen voor onderzeeboten, mede gebaseerd op Zien en gezien worden:
1. Akoestische signatuur
Het geruis dat de onderzeeboot zelf uitstraalt, door bijvoorbeeld diesels (als de batterijen worden opgeladen) en pompen. Maar ook water dat langs de romp stroomt maakt geluid, de schroef en eenmalige geluiden zoals een mast die omhoog gaat of de deksels van torpedobuizen die open gaan, zorgen ervoor dat de onderzeeboot gehoord kan worden.
2. Target echo strength of doelechosterkte
Oppervlakteschepen zoeken onderzeeboten o.a. met hun actieve sonar: ze zenden een ping uit en de ontvangen weerkaatsing wordt geanalyseerd. Voor onderzeeboten is het natuurlijk cruciaal dat ze zo min mogelijk terugkaatsen. In het verleden werkten die sonars vooral op medium en hoge frequentie, maar tegenwoordig gaat het om lage frequentes. Voor lage frequenties is de doelechosterkte alleen te verminderden door de onderzeeboot kleiner te maken. Sonarabsorberende coating werkt alleen voor de medium en hogere frequenties.
3. Elektrische signatuur
Schepen en onderzeeboten wekken een elektrisch veld op in zeewater. Bijvoorbeeld door de bewegingen van een metalen schroef in het water en elektrische systemen. Zoals in In het diepste geheim werd beschreven, konden Nederlandse onderzeeboten Sovjetonderzeeboten eenheden volgen op hun elektrische signatuur.
4. Magnetische signatuur
Een onderzeeboot is een groot stuk metaal met daarin nog meer metaal. Onderzeeboten die van ferro-magnetisch staal zijn gemaakt hebben een eigen magnetisch veld en er is een afwijking waar te nemen in het aardmagnetisch veld. Het reduceren van deze signatuur kan door het demagnetiseren van de onderzeeboot, of het gebruiken van a-magnetisch staal. In beide gevallen in combinatie met een degaussing systeem. Al decennia kunnen vliegtuigen en helikopters naar onderzeeboten zoeken met behulp van magneetsensoren (MAD’s). Dat ging echter om hele korte afstanden, momenteel wordt echter gewerkt aan SQUID-sensoren waardoor onderzeeboten van magnetisch staal volgens onderzoekers op grote afstanden gedetecteerd kunnen worden.
Lees op Marineschepen.nl wat de aanbieders van onderzeeboten er zelf over zeggen.